သမိုင္းကေျပာလာတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာမရွိဘူး

၂၀၁၂ ခုႏႇစ္ ဇြန္လနဲ႔ ေအာက္တိုဘာလေတြမႇာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရခိုင္ျပည္နယ္မႇာ ေနထိုင္ၾကတဲ့ ဌာေန ရခိုင္လူမ်ဳိးေတြနဲ႔ ဘဂၤါလီေတြၾကားမႇာ ပဋိပကၡ ျဖစ္ပြားမႈေတြ ရႇိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလို ပဋိပကၡျဖစ္မႈေတြနဲ႔အတူ ႏိုင္ငံတကာကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ရခိုင္ လူမ်ဳိးအေပၚ ပိုမိုအာ႐ံုစိုက္လာမႈေတြ ရႇိခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ '႐ုိဟင္ဂ်ာ' ဆိုတဲ့စကားလံုးမႇာလည္း ရခိုင္ႏႇင့္ သမိုင္းပညာရႇင္ေတြၾကားထဲမႇာ ေမးခြန္းထုတ္စရာမလိုဘဲ က်ယ္ေလာင္လာတဲ့ စကားလုံးတစ္ခု ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။အဲဒီအခ်ိန္မႇာပဲ ထိုင္းႏိုင္ငံေရာက္ ရခိုင္လူမ်ဳိးေတြက ထိုင္းႏိုင္ငံ မဟီေဒါ တကၠသုိလ္မႇာ ျပဳလုပ္မယ့္ ရခိုင္သမိုင္းဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာပညာရႇင္မ်ား ရႇင္းလင္းပြဲသုိ႔ တက္ေရာက္ေလ့လာခြင့္ ရခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမႇာ ႐ုိဟင္ဂ်ာ မရႇိပါဘူး။ ႐ုိဟင္ဂ်ာဟု ဆိုသူေတြဟာ ဘဂၤါလီေတြသာျဖစ္ေၾကာင္း ရႇင္းလင္းပြဲက အေျဖထုတ္သြားခဲ့ပါတယ္။
ရည္ရြယ္ခ်က္သံုးရပ္နဲ႔ က်င္းပတဲ့ ရႇင္းလင္းပြဲ   
ရႇင္းလင္းပြဲ ျဖစ္ေျမာက္ေရး ေကာ္မတီဥကၠ႒ ဦးေက်ာ္ေသာင္းက ''ရႇင္းလင္းပြဲကို ဦးတည္ခ်က္သုံးခ်က္နဲ႔ က်င္းပတာပါ။ (၁) ကြၽန္ေတာ္တို႔ ရခိုင္သမိုင္းကို ႏိုင္ငံတကာသတင္း မီဒီယာမ်ားနဲ႔ မိတ္ဆက္ေပးဖို႔၊ (၂) ျပည္ပအေျခစိုက္ ႏိုင္ငံတကာသတင္း


မီဒီယာေတြနဲ႔ ျပည္ပအေျခစိုက္ ျမန္မာသတင္းမီဒီယာေတြဟာ ျပည္ေထာင္စုသမၼတ ျမန္မာႏိုင္ငံ အစုိးရ အဆက္ဆက္ ယေန႔ထက္တိုင္ အသိအမႇတ္မျပဳတဲ့ ႐ုိဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ အမည္နာမကို တြင္တြင္ႀကီးသုံးေနၾကတာ ေတြ႕ရႇိရတယ္။ အမႇားၾကာလ်င္ အမႇန္ျဖစ္တတ္သြားပါတယ္။ (၃) ဒီကေန႔ ႏိုင္ငံတကာ သမိုင္းပညာရႇင္ေတြ ေဟာေျပာပို႔ခ်ခဲ့တာေတြဟာ ရခိုင္သမိုင္း သုေတသီမ်ားအတြက္ ကိုးကားႏိုင္ေလာက္တဲ့ အေထာက္အထားေတြ အျပည့္အစုံနဲ႔ ရခိုင္သမိုင္းစာတမ္း တစ္ေစာင္က်န္ရႇိေနခဲ့ဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္'' လို႔ ေျပာပါတယ္။
ရခိုင္ျပည္နယ္ မၿငိမ္သက္မႈမ်ားရဲ့ နိဒါန္းအစ
ေဆြးေႏြးပြဲမႇာ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္း မၿငိမ္သက္ရျခင္းေတြရဲ႕ အေျခခံအေၾကာင္းတရားေတြကို လႇစ္ဟျပသခဲ့ရာမႇာ ရခိုင္သမိုင္းရႇင္းလင္းပြဲ ျဖစ္ေျမာက္ေရးေကာ္မတီ ဥကၠ႒က ရခုိင္ေတြဟာ မြတ္စလင္ေတြနဲ႔ ဆယ္စုႏႇစ္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားထိ ျပႆနာေတြမျဖစ္ဘဲ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာနဲ႔ အတူ ယႇဥ္တြဲ ေနထိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီေန႔ အသစ္ေရာက္ရႇိလာတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ သမိုင္းလိမ္ ဘဂၤါလီမြတ္စလင္တခ်ဳိ႕ရဲ႕ ေသြးထိုးလႈံ႕ေဆာ္မႈေတြေၾကာင့္သာ ရခိုင္ျပည္တြင္း ေနထိုင္ၾကတဲ့ မြတ္စလင္ဘာသာ၀င္ေတြနဲ႔ ရခိုင္ေတြၾကား တင္းမာခဲ့ရတယ္လို႔ ဆိုခဲ့တယ္။ မြတ္စလင္ေတြဟာ ႐ိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ သမိုင္းလိမ္ ဘဂၤါလီေတြရဲ႕စကားကို အမ်ားစု နားေယာင္ၿပီး ေဒသခံေတြကို ျပႆနာရႇာခဲ့ရာက စတင္ခဲ့တယ္လို႔လည္း ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒီျပႆနာဟာ သမိုင္းနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ သမိုင္း႐ႈေထာင့္မႇ ရႇင္းရလိမ့္မယ္လို႔ ထင္ျမင္မိတာေၾကာင့္ ဒီေန႔ ရခိုင္သမိုင္းေဟာေျပာပြဲကို က်င္းပရျခင္းျဖစ္ပါတယ္လို႔ ၎က ေထာက္ျပထားခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီရႇင္းလင္းပြဲမႇာ ရခိုင္သမိုင္းဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာပညာရႇင္ေတြ ျဖစ္ၾကတဲ့ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ အာရႇေလ့လာေရးဌာနမႇ ေဒါက္တာဂ်က္ပလိုင္ဒါ၊ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ ဟိုက္ဂူးေဒသ၊ ဒတ္ခ်္ဘာသာစကား အသိအမႇတ္ျပဳအသင္းရဲ႕ ညႇိႏိႈင္းေဆာင္ရြက္ေရးမႇဴး လိုက္ဒင္းတကၠသိုလ္မႇ ပါေမာကၡ ေဒါက္တာစတီဖင္ဗင္ဂလန္၊ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ ကန္ဒါတကၠသုိလ္ ႏိုင္ငံတကာ ေလ့လာေရးဌာနမႇ သမိုင္းပါေမာကၡ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းတို႔က ရခိုင္သမိုင္းနဲ႔ စပ္လ်ဥ္းၿပီးေတာ့ အခုလိုရႇင္းလင္းခဲ့တယ္။

႐ုိဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ အသုံးအႏႈန္းကေတာ့ မေတြ႕မိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္လို႔ ၁၇ ရာစုေလာက္မႇာေတာ့ မြတ္စလင္အုပ္စု ေျမာက္ဦးမႇာ ရႇိေနပါၿပီ။ အဲဒီေခတ္မႇာ လူေတြက ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ႐ိုဟင္ဂ်ာလို႔ မသတ္မႇတ္ၾကပါဘူး'ဆုိတာကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ နားေထာင္ခဲ့ရတဲ့ သမိုင္းထဲက အထင္အရႇားျပသခဲ့တဲ့ ျပယုဂ္တစ္ခုပါ  .   .   .

ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး ေစ့ေဆာ္ခ်က္မ်ားနဲ႔ ရခိုင္သမိုင္း
ျပင္သစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အာရႇေလ့လာေရးဌာနမႇ ေဒါက္တာဂ်က္ပလိုင္ဒါ က ရခိုင္ဘုရင္ႏိုင္ငံ ျမန္မာဘုရင္ႏိုင္ငံရဲ႕ နယ္ပယ္ျဖစ္လာတဲ့အခါ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို ရႇင္းလင္းတဲ့အခါ ရခိုင္ကို ဘိုးေတာ္ဘုရား သိမ္းပိုက္အႏိုင္ယူခဲ့စဥ္က ေစ့ေဆာ္ခ်က္ေတြထဲမႇာ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ သေဘာတရားေရး၊  ဘာသာေရး၊ စီးပြားေရး ေစ့ေဆာ္ခ်က္မ်ား ရႇိခဲ့တယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။
ႏိုင္ငံေရး သမိုင္းမ်ားၾကားက ရခိုင္-ျမန္မာဆက္ဆံေရး
ရခိုင္ကို ျမန္မာေတြ (၁၇၈၅-၁၈၂၅) ခုႏႇစ္အတြင္း အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့စဥ္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး အေျခအေနေတြ ေျပာင္းလဲလာပုံေတြ ကို ၎က ဆက္လက္ရႇင္းလင္းခဲ့ပါတယ္။  (၁၇၈၅-၁၇၉၅) ခုႏႇစ္အတြင္းမႇာ ရခိုင္အထက္တန္းလႊာေတြကို နယ္ႏႇင္ဒဏ္ေပးခဲ့တာေတြ၊ ျမန္မာ-ရခိုင္ ပူးတြဲအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာ က႑ေတြ၊ (၁၇၉၅ -၁၈၁၀) ခုႏႇစ္အတြင္းမႇာ အခြန္အခ တိုးျမႇင့္ေကာက္ ခံတာေတြ၊ အဓမၼေစခိုင္းမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့တာေတြ၊ ျမန္မာဘုရင္ရဲ႕စစ္ပြဲမ်ားအတြက္ စားနပ္ရိကၡာမ်ား ေထာက္ပံ့ခဲ့ရျခင္းေတြ၊ ရခိုင္ကို ျမန္မာေတြ ၀င္ေရာက္အေျခခ် ေနထိုင္ခဲ့ၾကတာေတြဟာ အိပ္မက္တစ္ခုလို သမိုင္းတစ္ခုမႇာ ရႇိေနခဲ့ၾကပါတယ္။

ေနထိုင္မႈ ပံုစံေျပာင္းလဲလာခဲ့တဲ့ ရခိုင္လူမ်ဳိးေတြ
(၁၇၈၇-၁၈၁၅)ခုႏႇစ္အတြင္းမႇာ တစ္ခ်ိန္တည္းမႇာပဲ ျမန္မာဘုရင္ရဲ႕ အုပ္စိုးမႈကို ပုန္ကန္တဲ့ အရႇိန္အဟုန္ေတြဟာလည္း တရိပ္ရိပ္ ျမင့္လာခဲ့ၾကတယ္။ ေနာက္ၿပီး ရခိုင္လူမ်ဳိး အလုံးအရင္းဟာ ဘဂၤလားေတာင္ပိုင္းသုိ႔ ေရႊ႕ေျပာင္းအေျခခ်သြားခဲ့ၾကတယ္။ (၁၈၁၅-၁၈၂၅) ခုႏႇစ္အတြင္းမႇာ စီးပြားေရးပုံစံ ကူးေျပာင္းလာခဲ့ေပမယ့္  ျမန္မာဘုရင္အုပ္ခ်ဳပ္မႈကို ထိခိုက္ေစႏိုင္တဲ့ ၿခိမ္းေျခာက္မႈပံုစံမ်ဳိးေတြေတာ့ မရႇိခဲ့ဘူးလို႔ ေဒါက္တာ ဂ်က္ပလိုင္ဒါက  ဆိုပါတယ္။
တစ္ခ်ိန္က ရခိုင္နဲ႔ ဘဂၤါလီ ဆက္ဆံေရး
ရႇင္းလင္းပြဲမႇာ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံ ဟိုက္ဂူးေဒသ ဒတ္ခ်္ဘာသာစကား အသိအမႇတ္ျပဳအသင္းရဲ႕ ညႇိႏိႈင္းေဆာင္ရြက္ေရးမႇဴး ပါေမာကၡ ေဒါက္တာစတီဖင္ဗင္ဂလန္(လိုက္ဒင္းတကၠသိုလ္) က ၁၅ ရာစုမႇ ၁၈ ရာစုအတြင္းက ရခိုင္ေဒသမႇာရႇိခဲ့တဲ့ ရခိုင္လူမ်ဳိးေတြနဲ႔ ဘဂၤလားအၾကား ဆက္ဆံေရးအေျခအေနေတြကို ရႇင္းလင္းခဲ့တဲ့အခါမႇာ ကြၽန္ေတာ္တို႔အတြက္ အားတက္သေရာ နားေထာင္စရာ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။
သမိုင္းထဲက ရခိုင္စီးပြားေရး
၁၆၃၅ ခုႏႇစ္မႇာ ရခိုင္ဘုရင္ ၾသဇာအာဏာ ထိပ္ဆုံးသို႔ ေရာက္ရႇိလာခဲ့ပါတယ္။ ရခိုင္ဘုရင္ေတြ ၾသဇာအာဏာ ႀကီးထြားလာမႈရဲ႕ အဓိကအခ်က္ကေတာ့ ကုန္သြယ္ေရးက ရရႇိတဲ့ အခြန္ဘ႑ာေတြေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကလည္း ရခိုင္နဲ႔ ဘဂၤလားေဒသေတြမႇာ ရႇိခဲ့ၾကတဲ့ ဒတ္ခ်္လူမ်ဳိးေတြရဲ႕ ကုန္သြယ္ေရး ျဖစ္စဥ္ေတြေၾကာင့္လို႔ အေထာက္အထားေတြအရ သိခဲ့ရတယ္။ ၁၆၃၈ ခုႏႇစ္ ေနာက္ပိုင္း ဘဂၤလားအေရႇ႕ေတာင္ဘက္ပိုင္းမႇာ ရခိုင္ေတြရဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္မႈ စတင္အားေလ်ာ့လာခဲ့ရတယ္။ အဲဒီလိုအားေလ်ာ့လာ ခဲ့ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ အခြန္ဘ႑ာရရႇိမႈ ေလ်ာ့နည္းလာျခင္းေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ၁၆၆၆ ခုႏႇစ္ ေနာက္ပိုင္းမႇာေတာ့ စစ္တေကာင္းကို လက္လႊတ္ခဲ့ရတဲ့အတြက္ ရခိုင္ေဒသ အားနည္းလာခဲ့ရေတာ့တယ္။ ဒါ့အျပင္ ရခိုင္ေဒသကေန ဒတ္ခ်္ ကုန္သည္ေတြ ထြက္ခြာသြားျခင္းဟာလည္း ရခိုင္စီးပြားေရးအေပၚ သက္ေရာက္မႈ ရႇိေစခဲ့တယ္လို႔ သိခဲ့ရတယ္။ ဒီလို ဘဂၤလားကေနၿပီးေတာ့ အခြန္ဘ႑ာမရရႇိမႈ၊ ဒတ္ခ်္ကုန္သည္ေတြ ထြက္ခြာသြားမႈေတြဟာ ရခိုင္စီးပြားေရး ေစ်းကြက္ကို ေအးစက္ေစ ခဲ့ပါတယ္။ ဘဂၤလားကို ထိန္းခ်ဳပ္ၿပီး ရရႇိလာတဲ့ ႂကြယ္၀ခ်မ္းသာမႈနဲ႔ ကုန္သြယ္မႈမႇ ရရႇိတဲ့ အခြန္အခေတြကို မႇီခိုေနရတဲ့ ရခိုင္ဘုရင္ရဲ႕ ၾသဇာအာဏာဟာလည္း ၿခိမ္းေျခာက္ခံေနခဲ့ရပါတယ္။ ထို႔အတူ ၁၇ ရာစုေႏႇာင္းပိုင္းမႇာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ စစ္ပြဲေၾကာင့္ လည္း ရခိုင္ဘုရင့္တုိင္းျပည္ဟာ ျမန္မာဘုရင္လက္ေအာက္မႇာ က်ဆံုးခဲ့ရပါတယ္။
သမိုင္းက ေျပာလာတယ္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာ မရႇိဘူး။

''႐ုိဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ အသုံးအႏႈန္းကေတာ့ မေတြ႕မိပါဘူး။ ဒါေပမယ္လို႔ ၁၇ ရာစုေလာက္မႇာေတာ့ မြတ္စလင္အုပ္စု ေျမာက္ဦးမႇာ ရႇိေနပါၿပီ။ အဲဒီေခတ္မႇာ လူေတြက ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ႐ိုဟင္ဂ်ာလို႔ မသတ္မႇတ္ၾကပါဘူး''ဆုိတာကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ နားေထာင္ခဲ့ရတဲ့ သမိုင္းထဲက အထင္အရႇားျပသခဲ့တဲ့ ျပယုဂ္တစ္ခုပါ။
'ရခိုင္-နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ေျပာင္းေရႊႊ႕ ေနထိုင္မႈမႇသည္ လူမ်ဳိးစု အၾကမ္းဖက္မႈဆီသို႔ '

ဆက္လက္ၿပီးေတာ့ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ ကန္ဒါတကၠသုိလ္ ႏိုင္ငံတကာ ေလ့လာေရးဌာနက သမိုင္းပါေမာကၡ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက 'ရခိုင္-နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ ေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္မႈမႇသည္ လူမ်ဳိးစုအၾကမ္းဖက္မႈ (၁၈၂၆-၁၉၇၅) 'ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ေဆြးေႏြးခဲ့တယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္မႇာ ၁၈၇၉ ခုႏႇစ္ကေန စတင္ၿပီးေတာ့ စစ္တေကာင္းသားေတြရဲ႕ ေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္မႈေတြက ပိုၿပီးမ်ားလာခဲ့ၿပီး ေမာင္ေတာနဲ႔ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ေတြမႇာ စစ္တေကာင္းေဒသခံေတြ အမ်ားဆံုးျဖစ္လာခဲ့တယ္လို႔ သိခဲ့ရတယ္။
ကိုလိုနီေခတ္မႇတ္တမ္းကေျပာတဲ့ အေထာက္အထားေတြ
''ကြၽန္ေတာ္အေသအခ်ာ ေျပာႏိုင္တာကေတာ့ ယခု ႐ုိဟင္ဂ်ာလို႔ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ဆိုေနသူေတြဟာ ဘဂၤါလီေတြပါပဲ။ ဒါေတြကို ကိုလိုနီေခတ္ မႇတ္တမ္းေတြမႇာ မႇတ္တမ္းတင္ထားပါတယ္။ ႐ုိဟင္ဂ်ာဆိုတာ ရခိုင္မႇာမရႇိပါဘူး''ဆိုတဲ့ အခ်က္ကိုေတာ့ သမိုင္းပညာရႇင္ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက အေထာက္အထားမ်ားနဲ႔ ေျပာၾကားသြားခဲ့တာပါ။ ဒါနဲ႔ဆက္စပ္ၿပီး ဘဂၤါလီေတြဟာ ႏႇစ္ေပါင္း ၄၀ အတြင္း (၁၈၇၁ ခုႏႇစ္မႇ ၁၉၁၁ ခုႏႇစ္)မႇာ လူဦးေရတိုး ပြားမႈ အျမင့္ဆံုးႏႈန္း ရႇိခဲ့တာကိုလည္း အေထာက္အထားေတြနဲ႔ တင္ျပခဲ့တာ ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။ ႏႇစ္ေပါင္း ၄၀ အတြင္းမႇာ  ဘဂၤါလီ အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္ဦးေရ ၅၈၂၅၅ မႇ ၁၇၈၆၄၇ ဦးေရအထိ တိုးပြားလာပုံ၊ ရခိုင္ရြာေတြကို မူဂ်ာဟစ္ သူပုန္ေတြက ဖ်က္ဆီးပုံနဲ႔ မူဂ်ာဟစ္ပါတီရဲ႕ ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြအရ ေမာင္ေတာ၊ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ေတြမႇာ ဘဂၤါလီေတြက ၉၄ ရာ ခိုင္ႏႈန္း၊ ၈၄ ရာခိုင္ႏႈန္းတို႔နဲ႔ လူအမ်ားစု ျဖစ္ေနခဲ့ေၾကာင္း ရႇင္းလင္းပြဲမႇာ ေျပာၾကားသြားခဲ့တယ္။ မစၥတာကာဇိုင္းက ျမန္မာေတြ အေနနဲ႔ ေမာင္းထုတ္ပိုင္ခြင့္ရႇိတဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္က ဘဂၤါလီက်ဴးေက်ာ္သူ ငါးသိန္းေက်ာ္ရႇိတယ္ဆိုတာကို ၀န္ခံခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး သူက  ဘဂၤလားႏုိင္ငံရဲ႕ လက္ရႇိျပႆနာေတြ အေတာအတြင္းမႇာ  ဒီျပႆနာကို အင္တိုက္အားတိုက္ မလုပ္ဖို႔ ျမန္မာအစိုးရကို ေတာင္းပန္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးသူက ျမန္မာႏုိင္ငံကို လူေတြအစုလိုက္ အျပံဳလိုက္ ၀င္ေရာက္သြားျခင္း မရႇိေၾကာင္း ျငင္းဆိုခဲ့တယ္လို႔ The National Archives , London:FCO 15/2041 C 384097 ကို ကိုးကားၿပီး ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
႐ိုဟင္ဂ်ာ စကားလံုးရဲ႕အစ
႐ုိဟင္ဂ်ာစကားလုံးကို မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ မည္သူက စတင္သုံးစြဲခဲ့ေၾကာင္းကိုေတာ့ သမိုင္းပါေမာကၡ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက ႐ုိဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ စကားလုံးကို ၁၉၅၁ ခုႏႇစ္တြင္  ဘူးသီးေတာင္မႇ Mr. Abdul Gaffa က တီထြင္ခဲ့ေၾကာင္း၊ စင္စစ္တြင္ ၎မႇာ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဆိုေသာစကားလုံးကို Roshang or Rohan က ယူတာျဖစ္ေၾကာင္းႏႇင့္ Roshang or Rohan စကားရပ္မႇာ ဘဂၤါလီစကားရပ္ျဖစ္ၿပီး ရခိုင္လူမ်ဳိးကိုသာ ေခၚတြင္သည့္ စကားရပ္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျဖၾကားသြားခဲ့ပါတယ္။ ဘဂၤါလီအေရး ေဆာင္ရြက္ေရးသားေနသူ ဦးေဌးလြင္ဦးက Francis Buchanan ေရးသားခဲ့တဲ့ စာတမ္းမႇာ ရခိုင္ျပည္မႇာ ကာလၾကာရႇည္ ေနထိုင္ခဲ့ၾကတဲ့ မိုဟာေမဒင္မ်ားဟာ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ rooinga လို႔ ေခၚဆိုေၾကာင္း၊ အဆိုပါစာတမ္းမႇာ ၿဗိတိသွ်ေတြ ရခိုင္ကို မေရာက္ခင္ ၁၈၀၁ ခုႏႇစ္တြင္ ပုံႏႇိပ္ထုတ္ေ၀ခဲ့တာျဖစ္ေၾကာင္း၊ တစ္ကယ္လို႔ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြသာ အဲဒီမႇာ မရႇိဘူးဆိုရင္ ဘာေၾကာင့္ ယခုလို အသုံးအႏႈန္းမ်ဳိးကို ထည့္သြင္းေရးသားခဲ့ရတာလည္းဆိုၿပီး ေမးျမန္းခဲ့ပါတယ္။ ဒီအခါမႇာ  ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက ဒါဟာ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို ဆိုလိုတာ မဟုတ္ေၾကာင္း၊ စာတမ္းရႇင္က Rohhawn, Roan လို႔လည္း သုံးႏႈန္းခဲ့ေၾကာင္း၊ ထိုအခ်ိန္က ဘဂၤါလီေတြဟာ ရခိုင္ေတြကို Rohhawn, Roan လို႔လည္း ေခၚဆိုခဲ့ေၾကာင္း၊ ဒီ Rohhawn, Roan ဆိုတာဟာ ေနာက္မႇ တရားမ၀င္ ေရႊ႕ေျပာင္း ေရာက္လာတဲ့ ဘဂၤါလီေတြကို ေခၚဆိုျခင္း မဟုတ္ေၾကာင္း၊ primary sources မ်ားကို ကိုးကားၿပီး ေမးျမန္းခ်က္ကို ေခ်ပခဲ့ပါတယ္။ေနာက္ၿပီး ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက သူ႔ကိုးကားခ်က္ေတြဟာ primary sources ေတြျဖစ္ၿပီး ဦးေဌးလြင္ဦး ေျပာၾကားခဲ့တာေတြက Secondary Sources ျဖစ္ၿပီး Article သာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီအေပၚမႇာ အားထားယုံၾကည္လို႔ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလို႔ ေျပာၾကားသြားခဲ့ပါတယ္။

႐ိုဟင္ဂ်ာ ျပႆနာ၏ အရင္းအျမစ္
ရႇင္းလင္းပြဲကို တက္ေရာက္ လာသူတစ္ဦးက ရခိုင္ျပည္မႇာ ျဖစ္ေနတဲ့ ပဋိပကၡရင္းျမစ္ရဲ႕ အဓိက အေၾကာင္းရင္းကို ေမးျမန္းတဲ့အခါ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းကပဲ ''ဒါဟာ ၿဗိတိသွ် ကိုလိုနီမူ၀ါဒေတြရဲ႕ အက်ဳိးဆက္ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာပါ။ သူတို႔ဟာ ဘဂၤါလီေတြကို ျမန္မာႏိုင္ငံ ရဲ႕ လယ္ယာလုပ္ငန္းခြင္ေတြမႇာ လုပ္ကိုင္ဖို႔ ေခၚေဆာင္လာခဲ့ပါတယ္။ အက်ဳိးဆက္အေနနဲ႔ကေတာ့ ၿဗိတိသွ်အစိုးရအေနနဲ႔ ဒီတာ၀န္ကို ယူဖို႔ တြန္႔ဆုတ္ေနတယ္ဆိုတာ ရႇင္းေနတာပါပဲ။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ဘဂၤါလီေတြ ေျပာတဲ့စကားဟာ စစ္တေကာင္းဘက္မႇာ ေျပာတဲ့လူမ်ဳိးေတြရဲ႕ ဘာသာစကား သုံးစြဲပုံျခင္း တူေနတဲ့အခ်က္ပါပဲ''လို႔ ေထာက္ျပ ေျပာဆိုသြားခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ၀င္ေရာက္လာတဲ့ ဘဂၤါလီေတြရဲ႕ မိခင္ႏိုင္ငံအေနနဲ႔လည္း ဒီေရႊ႕ေျပာင္းလာမႈေတြအတြက္ အျပစ္တင္သင့္တယ္လို႔လည္း ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက ဆိုပါတယ္။  ''ကြၽန္ေတာ္တို႔ဟာ အိမ္ရႇင္ပါ။ သူတို႔ေတြက ဧည့္သည္ပါ။'' ဆိုၿပီးေတာ့ အဆုံးသတ္ခဲ့ပါတယ္။

႐ိုဟင္ဂ်ာ မရႇိေၾကာင္း ရႇင္းရႇင္းလင္းလင္း သိရၿပီ
''ဒီရႇင္းလင္းပြဲေၾကာင့္ လူေတြဟာ ႐ုိဟင္ဂ်ာ မရႇိဘူးဆိုတာ ရႇင္းရႇင္းလင္းလင္း သိသြားတာေပါ့။႐ုိဟင္ဂ်ာ ျမန္မာႏိုင္ငံမႇာ မရႇိဘူး'' ဆိုတာကေတာ့ သမိုင္းပညာရႇင္ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက ႏိုင္ငံတကာႏႇင့္ ျပည္တြင္းမႇာ အာ႐ံုစိုက္ေနသည့္ ႐ုိဟင္ဂ်ာ ဆိုသည့္ အျငင္းပြားဖြယ္ရာ ျပႆနာမ်ားအား အဆံုးသတ္ေပးသြားခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ရခိုင္တြင္ ျဖစ္ေပၚေနေသာ မတည္ၿငိမ္မႈ၊ ပဋိပကၡမ်ားအား ႏိုင္ငံတြင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေနေသာ အႀကီးအကဲမ်ားက ေျဖရႇင္းေပးရန္ ေမွ်ာ္လင့္ေၾကာင္း၊ အျမန္ဆုံးၿငိမ္း ခ်မ္းႏိုင္ေစရန္ ဆႏၵျပဳေၾကာင္း၊  စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး မၿငိမ္မသက္ ျဖစ္ေနျခင္းမ်ားအား အျမန္ဆံုး အဆံုးသတ္ေစရန္ ေမွ်ာ္လင့္ေၾကာင္းကို ေဆြးေႏြးပြဲ တက္ေရာက္လာတဲ့  ထိုင္းႏိုင္ငံရႇိ ခ်ဴလာေလာင္ကြန္းတကၠသုိလ္၊ ဗုဒၶဘာသာ ပထမႏႇစ္ တက္ေရာက္ေနေသာ အရႇင္ေတဇက မိန္႔ၾကားခဲ့ပါတယ္။
ေဆြးေႏြးပြဲသို႔ တကၠသိုလ္အသီးသီးမႇ သမိုင္းပါေမာကၡမ်ား၊ ႏိုင္ငံတကာ သံအရာရႇိမ်ား၊ သတင္းဌာနမ်ားနဲ႔ ဖိတ္ၾကားထားသူမ်ား၊ ထိုင္းႏိုင္ငံ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕ တကၠသုိလ္အသီးသီးတြင္ ပညာသင္ၾကားေနၾကတဲ့ ရခိုင္ရဟန္းသံဃာမ်ားနဲ႔ ေက်ာင္းသား၊ ေက်ာင္းသူမ်ား ၁၅၀ ေက်ာ္ တက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ထို႔ျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမႇ ရခိုင္ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ ရခိုင္ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ႏႇင့္ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ား တိုးတက္ေရးပါတီတို႔မႇ ဥကၠ႒မ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ ဦးေအးသာေအာင္၊ ေဒါက္တာေအးေမာင္နဲ႔ တာ၀န္ရႇိသူမ်ားလည္း တက္ေရာက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ၈၈ မ်ဳိးဆက္မႇ ကိုျမေအးကိုလည္း ဒီပြဲတက္ေရာက္ဖို႔ ဖိတ္ၾကားခဲ့တယ္လုိ႔လည္း သိရပါတယ္။ ဒါေပမယ္လို႔ တက္ေရာက္ႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရႇိပါဘူး။
ငါးနာရီေက်ာ္ၾကာ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ရခိုင္သမိုင္း ေဆြးေႏြးပြဲကေန ႏႇစ္ေပါင္းမ်ားစြာ သေႏၶတည္ေနခဲ့တဲ့ ဘဂၤါလီ၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ့ ျပႆနာေတြကို အေထာက္အထားေတြ၊ ကိုးကားခ်က္ေတြ အစံုအလင္နဲ႔ အဆံုး သတ္ေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ လက္ေတြ႕အေနအထားမႇာေတာ့ မည္သို႔မည္ပံု အေျဖထုတ္လာႏိုင္မည္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ကြၽန္ေတာ္အပါအ၀င္ ရခိုင္လူမ်ဳိးေတြရဲ႕ ရင္ထဲမႇာ ေမးခြန္းထုတ္ေနမိပါတယ္။
 Ref: EMG